Duale kennis en non-duale wijsheid

Gepasseerd worden voor een promotie, ontslagen zijn, failliet gaan? Van jezelf belangrijk voelen naar geen betekenis ervaren. Het kan hard gaan. Het kan diep gaan. Alles waarop je dacht recht te hebben, wordt onder je voeten vandaan geveegd door je baas, door de markt, door de bank. Zolang het systeem goed voor je is, merk je niet dat elk systeem inherent onrechtvaardig is, totdat het systeem zich tegen je keert. ‘Dat ik ooit dacht ergens rechten aan te kunnen ontlenen, was de fout van mijn leven’, zei een coachee eens tegen mij. Maar ten diepste bestaat er niet zoiets als ‘je bent geweldig’ tegenover ‘je bent een minkukel’. ‘Je bent’, gewoon ‘te zijn’ is bijzonder en goed genoeg. Als je jezelf dat realiseert, heb je een reis gemaakt van imago naar identiteit, van realisatie naar creatie, van dualiteit naar non-dualiteit.

Dualisme gaat uit van twee tegenover of naast elkaar tot niets anders te herleiden grondbeginselen. We hebben veel aan het dualisme te danken. Het bracht ons technologische, politieke en wetenschappelijke kennis. Zo bracht de filosoof Descartes (1596-1650) de scheiding van lichaam en geest. Hegel (1777-1831) scheidde these, antithese en synthese en Karl Popper (1902-1994) kwam met een duale wetenschapsfilosofie, die op universiteiten gemeengoed werd. Maar dualiteit heeft grenzen en schaduwkanten. Wanneer je in je eigen leven dualiteit ervaart, kun je in tweespalt raken, er tussen in vallen en je afgescheiden voelen van wie je werkelijk bent.

Non-dualiteit zegt dat je in wezen heel bent, dat je verbonden bent met alles wat is en dat we allen één zijn. Omdat we ieder op zich alles zijn, zijn er geen oordelen en geen verschillen en daarom hoeft er ook geen pijn te zijn. Bette Midler zong het al: ‘From a distance there is harmony’.  Onze ‘condition humaine’ is echter duaal, luister maar naar muziek (dissonant), kijk naar kunst (spanning oproepend met polariteiten) en lees romans (protagonist-antagonist). Het is niet eenvoudig om in een non-duale staat van zijn te komen. Recent las ik het boek Non-duale wijsheid van mijn collega Erica Rijnsburger. Zij beschrijft in milde toon uitputtend en helder wat non-dualiteit is. Ze geeft een groot scala aan levenslessen en concrete meditaties mee, die we in onze duale wereld kunnen beoefenen om non-dualiteit te ervaren. Een aanrader!