Waarheid

Door fakenieuws is het begrip waarheid een lachertje geworden. Bovendien, steeds eerder in discussies over wat waar en niet waar is, klinkt het schamper: ‘oké, dat is dan jouw waarheid’ en weg is het debat. ‘Wil je gelijk of geluk?’ vragen wij onze coachees. Ondertussen willen we wel graag de waarheid over onszelf kennen: Wie ben ik zonder de rollen die ik dagelijks speel? Op zoek naar wie we werkelijk zijn, kappen we ons een weg door een donker woud van gelijk, geluk, verbeelding, fantasie, feit of fictie naar de waarheid over onszelf.

Wil je die waarheid kennen als het je ondergang zou kunnen betekenen? Het is de centrale vraag in de mythe van Oedipus. De mythe gaat in grote lijnen als volgt: Koning Laios was voorspeld dat hij door de hand van zijn zoon zou sterven. Toen hij toch een zoon kreeg, besloot hij hem dan ook te vondeling te leggen. Oedipus groeide op bij een kinderloos echtpaar niet wetende van zijn afkomst. Op een driesprong in de weg kreeg Oedipus, inmiddels een driftige jongeling, ruzie met een groep reizigers. In blinde woede sloeg hij hen dood, ook Laios. Oedipus trok verder en arriveerde in Thebe waar gerouwd werd om de koning en waar een Sfinx de stad terroriseerde. Hij wist als enige het raadsel van de sfinx op te lossen en bevrijdde daarmee de stad van haar schrikbewind. Oedipus werd vervolgens tot Koning van Thebe uitgeroepen en trouwde onwetend zijn moeder. Nadat hij de troon had bestegen eiste Oedipus een onderzoek naar de dood van zijn voorganger Laios, niet wetende dat hij daar zelf de hand in had gehad en dat het zijn vader betrof. Oedipus, onverzettelijk als het om raadselen ging, kwam achter de waarheid. Uit schaamte verblindde hij zichzelf en om boete te doen zwierf hij over de wereld. Hij vond vrede met zijn lot en ging de geschiedenis in als de blinde ziener.

Als je de moed hebt om de waarheid onder ogen te zien, zoals Oedipus deed, betekent de waarheid niet de ondergang, maar de victorie over een oneigenlijke lot. Oedipus was eerst ziende blind, hij had namelijk geen weet van zijn afkomst en van wat hij zijn vader had aangedaan. Hij verkreeg pas zicht op de diepere waarheid van de gebeurtenissen nadat hij zijn blik naar binnen keerde. Het verhaal leert ons dat als wij de waarheid over onszelf onder ogen durven zien, als we licht werpen op onze blinde vlekken, we ons lot een wending kunnen geven.