Perfectionisme, lust of last?

De foto’s van Erwin Olaf zijn met ultieme precisie gemaakt. Neem de serie Palm Springs; hij had drie vrachtwagens materiaal nodig en een crew van twintig mensen voor het perfecte plaatje. Het resultaat is een lust voor het oog. In de coachpraktijk ontmoet ik mensen die hun perfectionisme niet als lust maar als last ervaren. Met hen in gedachten bezocht ik de overzichtstentoonstelling van Erwin Olaf in Den Haag. Wanneer gaat functioneel perfectionisme over in neurotisch perfectionisme? vroeg ik mezelf af.

Ik zocht naar ‘the crack where the light comes in’ en vond het tweeluik dat al in het NRC van 14 februari jl. had gestaan. Foto’s waarbij de geportretteerden, Olaf en zijn vriend Teun, dezelfde positie innemen, maar de ene foto is van 1985 en de andere van 2018. Naakte figuren, Teun zittend met een wegdraaiende hoofdbeweging en staand daarnaast het gebeitelde lijf van Erwin, broek op de schoenen. Over de foto uit 1985 zegt Olaf: 36 prutfoto’s en een toevalstreffer. Hij dacht dat de camera niet werkte en maakte al een stap naar voren toen hij per ongeluk afdrukte. Het is de genialiteit van Olaf die perfectie in een toevalstreffer herkent.

In veel beroepen is perfectionisme functioneel. Ik moet er niet aan denken dat iemand verantwoordelijk voor mijn veiligheid het niet zo nauw neemt. Ik ben blij dat mijn accountant de wil heeft om mijn boekhouding in perfecte balans te brengen. Perfectionisme wordt een last wanneer de wil om iets heel goed te doen onder invloed van stress ontaardt in angst voor fouten of angst voor afwijzing. Dan vinden er geen per ongeluk gelukte handelingen meer plaats. Het helpt echter niet om een perfectionist te zeggen dat het allemaal wat minder mag. Daardoor wordt de stress alleen maar erger. Een filosofie waarin perfectionisme en creativiteit samenkomen, is het Japanse Wabi Sabi. Wabi Sabi verwijst naar de schoonheid van imperfectie. Gisteren gleed er een kom uit mijn handen. Het resultaat was zo mooi dat ik er een foto van maakte. Het beste medicijn voor de tobbende perfectionist: elke dag een snufje Wabi Sabi.